Budget 2024: బడ్జెట్‌ను ఎవరు రూపొందిస్తారు, ఆర్థిక మంత్రి నిజంగానే అన్ని నిర్ణయాలు తీసుకుంటారా?
ఈ వార్తాకథనం ఏంటి
కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ మూడో దఫా నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం తొలి బడ్జెట్‌ను జూలై 23న ప్రవేశపెట్టనున్నారు.
జూలై 22 నుంచి బడ్జెట్ సమావేశాలు ప్రారంభం కానున్నాయి.మంగళవారం(july 16)నిర్వహించే హల్వా వేడుకతో పాటు బడ్జెట్ తయారీలో నిమగ్నమైన అధికారులు ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఆవరణలో తాళాలు వేయనున్నారు.
బడ్జెట్ సమర్పణకు కొన్ని రోజుల ముందు నిర్వహించే అధికారిక ప్రక్రియ ఇది.బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియలో పాల్గొనందరికీ హల్వా పెడతారు.
భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 112లో బడ్జెట్ ప్రస్తావించబడింది.ఇది వార్షిక ఆర్థిక నివేదికలుగా నమోదు చేయబడుతుంది.
బడ్జెట్‌ను సిద్ధం చేసే ప్రక్రియ కోసం ప్రత్యేక విభాగం ఉంది.బడ్జెట్‌ను ఎలా తయారు చేస్తారు,ఆర్థిక మంత్రే అన్ని నిర్ణయాలు తీసుకుంటారా అన్న విషయం ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
వివరాలు
బడ్జెట్‌ను ఎవరు రూపొందిస్తారు?
బడ్జెట్‌లో ప్రభుత్వ ఆదాయ, వ్యయాల వివరాలు ఉంటాయి. దీన్ని సిద్ధం చేసే పనిని ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలోని ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ బడ్జెట్ విభాగం చేస్తుంది.
బడ్జెట్ విభాగం బృందం దీనిని సిద్ధం చేస్తుంది. బడ్జెట్ తయారీ సాధారణంగా సెప్టెంబర్‌లో ప్రారంభమవుతుంది. ఇది అనేక దశల్లో తయారు చెయ్యాల్సి ఉంటుంది కాబట్టి ఇది చాలా సమయం పడుతుంది.
మొదటి దశలో, అంచనా ఖర్చులు, అవసరాలు అంచనా వేయబడతాయి. అన్ని కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు, రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు, స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు, విభాగాలు, సైనిక బలగాల నుండి రాబోయే సంవత్సరానికి అంచనా వ్యయం గురించి సమాచారం సేకరించబడుతుంది.
రెండవ దశలో,ఆర్థిక వ్యవహారాలు,ఆదాయానికి సంబంధించిన విభాగాలు వ్యాపారవేత్తలు, ఆర్థికవేత్తలు, పౌర సమాజం,రైతులతో చర్చలు జరుపుతాయి.
వివరాలు
బడ్జెట్‌ను ఎవరు రూపొందిస్తారు?
బడ్జెట్ తయారీకి ముందు జరిగే చర్చ ఇది.అంటే అవసరాలు ఏమిటో మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు.
మూడో దశలో బడ్జెట్‌ను రూపొందించే శాఖల నుంచి ఆదాయ, వ్యయాల వివరాలను సేకరిస్తారు. దీని ఆధారంగా,రాబోయే సంవత్సరంలో అంచనా ఆదాయాలు,ఖర్చుల వివరాలను తయారు చేస్తారు.
దీని తరువాత,ప్రభుత్వం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం,ఆర్థికవేత్తలు,బ్యాంకర్లతో మాట్లాడి పన్ను మినహాయింపు, ఆర్థిక సహాయంపై నిర్ణయం తీసుకుంటుంది.
ఎట్టకేలకు ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ బడ్జెట్ ప్రసంగం సిద్ధం చేసే పనిని ప్రారంభిస్తుంది.నిర్దిష్ట విభాగంలో మొత్తానికి సంబంధించి వివాదం ఉంటే,కేబినెట్ మంత్రి లేదా ప్రధానమంత్రి నుండి కూడా సలహా తీసుకుంటారు.
ఒక బృందం దానిని సిద్ధం చేసే పని చేస్తుంది,వారు అనేక నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు.అయితే దీని కోసం తీసుకునే ప్రతి నిర్ణయమూ ఆర్థిక మంత్రిదేనని భావిస్తారు.
వివరాలు
హల్వా వేడుకతో బడ్జెట్ ప్రింటింగ్ ప్రారంభమవుతుంది
యూనియన్ బడ్జెట్ ముద్రణ ప్రక్రియ "హల్వా వేడుక" అనే సంప్రదాయ వేడుకతో ప్రారంభమవుతుంది.
ఈ వేడుకలో, ఆర్థిక మంత్రి, ప్రక్రియలో పాల్గొన్న ఇతర అధికారులు, ఉద్యోగులు సాంప్రదాయ హల్వా తింటారు.
ఈ ఈవెంట్ తర్వాత, కేంద్ర బడ్జెట్ ముద్రణ ప్రారంభమవుతుంది.ఈ దశ మొత్తంలో,బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియలో పాల్గొన్న అధికారులు, సిబ్బంది అంతా మంత్రిత్వ శాఖ ప్రాంగణానికి పరిమితమై ఉంటారు.
వారు బడ్జెట్ రోజున బడ్జెట్‌ను సమర్పించే ముందు బడ్జెట్ గురించి ప్రత్యేక జ్ఞానం కలిగి ఉంటారు ఆర్థిక మంత్రి ముందుగా కేబినెట్ సమావేశంలో పాల్గొని ఆ తర్వాత సభలో సమర్పిస్తారు.