Archaeological panel: భోజ్‌శాల కాంప్లెక్స్‌పై నివేదిక దాని ఆలయ ఆనవాళ్లను సూచిస్తుంది
ఈ వార్తాకథనం ఏంటి
వివాదాస్పద భోజ్‌షాలా-కమల్ మౌలా మసీదు సముదాయంపై ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) సోమవారం మధ్యప్రదేశ్ హైకోర్టుకు శాస్త్రీయ సర్వే నివేదికను సమర్పించింది. ఇండియా టుడే TV ద్వారా యాక్సెస్ చేసిన ఈ నివేదిక, వివాదాస్పద సముదాయం , ఆలయ స్థితిని సూచించే అనేక చారిత్రక కళాఖండాల ఆవిష్కరణను చూపుతుంది.
వివరాలు
హిందూ వారసత్వ సంపద తాలూకు ఆనవాళ్లు
సర్వేలో వివిధ కాలాలకు చెందిన వెండి, రాగి, అల్యూమినియం, ఉక్కుతో తయారు చేసిన మొత్తం 31 నాణేలు దొరికాయని నివేదిక పేర్కొంది. ఈ నాణేలు ఇండో-సస్సానియన్ (10వ-11వ శతాబ్దం), ఢిల్లీ సుల్తానేట్ (13వ-14వ శతాబ్దం), మాల్వా సుల్తానేట్ (15వ-16వ శతాబ్దం), మొఘల్ (16వ-18వ శతాబ్దం), ధార్ రాష్ట్రం (19వ శతాబ్దం) , బ్రిటిష్ వారికి చెందినవి. (19వ-20వ శతాబ్దం). సర్వేలో మొత్తం 94 శిల్పాలు, శిల్పాల శకలాలు , నిర్మాణ అంశాలు కూడా వెలుగులోకి వచ్చాయి. ఈ శిల్పాలు బసాల్ట్, పాలరాయి, స్కిస్ట్, మృదువైన రాయి, ఇసుకరాయి , సున్నపురాయితో తయారుచేసి వున్నాయి. అవి గణేష్, బ్రహ్మ, నరసింహ, భైరవ, ఇతర దేవతలు, మానవులు జంతువుల వంటి దేవతల బొమ్మలను వర్ణిస్తాయి.
వివరాలు
రాజు నరవర్మన్ హాయంలో జరిగిన నిర్మాణం
జంతువుల బొమ్మలలో సింహాలు, ఏనుగులు, గుర్రాలు, కుక్కలు, కోతులు, పాములు, తాబేళ్లు, హంసలు , పక్షులు ఉన్నాయి. పౌరాణిక వ్యక్తులలో కీర్తిముఖ (మహిమగల ముఖాలు) , వ్యాలలు (మిశ్రమ జీవులు) వివిధ రూపాలు ఉన్నాయి. మానవులు , జంతువుల అనేక చిత్రాలు చెక్కారు. ప్రత్యేకించి ఇప్పుడు మసీదులు ఉన్న ప్రాంతాలలో నివేదిక పేర్కొంది. ప్రస్తుత నిర్మాణంలో కనిపించే అనేక ముక్కలు సంస్కృత , ప్రాకృత శాసనాలను కలిగి ఉన్నాయి. ఇవి సాహిత్య విద్యా కార్యకలాపాలను సూచిస్తాయి. ఒక శాసనం పరమారా రాజవంశానికి చెందిన రాజు నరవర్మన్ (క్రీ.శ. 1094-1133 మధ్య కాలంలో పాలించిన) గురించి ప్రస్తావించింది. ఇతర శాసనాలు ఖాల్జీ పాలకుడు మహమూద్ షాను సూచిస్తాయి. అతను ఆలయాన్ని మసీదుగా మార్చాడు.
వివరాలు
భోజశాల కాంప్లెక్స్ వివాదం
హిందూ సమాజం 11వ శతాబ్దపు స్మారక చిహ్నమైన భోజ్‌శాలను వాగ్దేవి (సరస్వతి దేవి) ఆలయంగా పరిగణిస్తుంది. అయితే ముస్లిం పక్షం దీనిని కమల్ మౌలా మసీదుగా పిలుస్తుంది.గత 21 సంవత్సరాలుగా, హిందువులు భోజ్‌శాలలో మంగళవారం పూజలు చేయడానికి అనుమతించారు. ముస్లింలు శుక్రవారాల్లో నమాజ్ చేసుకోవచ్చని కోర్టు ఆదేశించింది.హిందూ ఫ్రంట్ ఫర్ జస్టిస్ అనే పిటిషనర్ ఈ ఏర్పాటును హైకోర్టులో సవాలు చేసింది. 'హిందూ ఫ్రంట్ ఫర్ జస్టిస్' చేసిన దరఖాస్తుపై కాంప్లెక్స్‌లో శాస్త్రీయ సర్వే నిర్వహించాలని మార్చి 11న హైకోర్టు ASIని ఆదేశించింది. సర్వే పూర్తి చేసేందుకు ఏఎస్‌ఐకి ఆరు వారాల గడువు ఇచ్చారు. ఇటీవల ముగిసిన మార్చి 22న వివాదాస్పద కాంప్లెక్స్‌పై ASI సర్వే ప్రారంభించింది.
వివరాలు
జూలై 22న విచారణ
వివాదాస్పద స్మారక చిహ్నం ఆవరణలో దాదాపు మూడు నెలల పాటు సాగిన సర్వే పూర్తి నివేదికను జూలై 15లోగా సమర్పించాలని ఏఎస్‌ఐని జూలై 4న హైకోర్టు ఆదేశించింది. ఈ కేసును హైకోర్టు జూలై 22న విచారించనుంది.