Indravelli: దీన్ని మరో 'జలియన్ వాలాబాగ్' అని ఎందుకు పిలుస్తారు? 45 సంవత్సరాల క్రితం ఇక్కడ ఏమి జరిగింది?
ఈ వార్తాకథనం ఏంటి
1981 ఏప్రిల్ 20న ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఆదిలాబాద్ జిల్లా ఇంద్రవెల్లిలో జరిగిన సంఘటన దేశ చరిత్రలో చేదు జ్ఞాపకాలను నిలిచింది. ఈ ఘటనలో, తమ హక్కుల కోసం శాంతియుతంగా పోరాడుతున్న గిరిజనులపై పోలీసులు కాల్పులు జరిపారు. ఈ ఘటన దేశవ్యాప్తంగా తీవ్ర విమర్శలకు గురైంది. ఇది గిరిజనుల హక్కుల పోరాటంలో కీలక మలుపు కావడమే కాకుండా, ప్రభుత్వ విధానాల పట్ల ప్రజల్లో అసంతృప్తిని వ్యక్తపరిచింది.
వివరాలు
పరిస్థితుల నేపథ్యం:
ఆ కాలంలో గిరిజనులు అనేక అసమానతలు, దౌర్జన్యాలు ఎదుర్కొంటున్నారు. అడవులపై ఉన్న హక్కుల నుండి, భూమి సమస్యలు, ప్రభుత్వ భరోసా లేకపోవడం వంటి అనేక సమస్యలు వారిని వేధిస్తున్నాయి. దళితులు, గిరిజనులపై అప్పటి అధికారుల నిర్లక్ష్యం వల్ల అసంతృప్తి పెరుగుతూ వచ్చింది. రాష్ట్రంలోని చట్ట వ్యతిరేక చర్యలు: ఆ సమయంలో గిరిజన ప్రాంతాల్లోని భూములు అధిక శాతం ఎస్టేట్ హోల్డర్ల చేతిలో ఉండటం, వితరణ తక్కువగా ఉండటం, ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో వారి ప్రాతినిధ్యం లేకపోవడం వంటి అంశాలు ముఖ్యమైన కారణాలుగా ఉన్నాయి. అదే సమయంలో ప్రజల్లో చైతన్యం పెరుగుతూ ఉండటంతో, తాము ఎదుర్కొంటున్న అన్యాయాలపై వారు స్పందించటం ప్రారంభించారు.
వివరాలు
ఘటనకు దారితీసిన కారణాలు:
ఈ నేపథ్యంలో గిరిజన హక్కుల కోసం పని చేస్తున్న ప్రజాపంతేయ సంస్థలు, ముఖ్యంగా ప్రజాపంథా అనే ఉద్యమ సంస్థ, పెద్ద ఎత్తున ప్రజలను చైతన్యపరిచాయి. ఈ సంస్థలు తక్కువ పన్నులు, భూముల హక్కు, అభివృద్ధి పనుల్లో ప్రాధాన్యత, పోలీస్ వ్యవస్థ దౌర్జన్యాలపై నిలదీత వంటివి డిమాండ్ చేస్తున్నాయి. ఈ డిమాండ్లకు మద్దతుగా 1981 ఏప్రిల్ 20న ఇంద్రవెల్లిలో భారీ సభ ఏర్పాటు చేశారు.
వివరాలు
ఏప్రిల్ 20: ఏం జరిగింది?
ఆ రోజు, వేలాదిగా గిరిజనులు, రైతులు, ప్రజా ప్రతినిధులు సభకు హాజరయ్యారు. అయితే, పోలీసులు ముందుగానే ఆ సభకు అనుమతి నిరాకరించారు. సభ జరగకుండా అడ్డుకోవాలనే ఉద్దేశంతో భారీ పోలీసు బలగాలను ఇంద్రవెల్లికి తరలించారు. ఉదయం నుంచే గ్రామమంతా భయబ్రాంతులకు గురయ్యే వాతావరణం నెలకొంది. ప్రజలు సభ కోసం సమాయత్తమవుతుండగా, పోలీసులు వారిని అడ్డుకోవడం ప్రారంభించారు. ఈ క్రమంలో ఉద్రిక్తతలు పెరిగి, పోలీసులు తుపాకులతో నేరుగా కాల్పులు జరిపారు. ఈ కాల్పుల్లో అధికారిక గణాంకాల ప్రకారం 13 మంది మరణించారు. కానీ, ప్రత్యక్ష సాక్షుల ప్రకారం ఈ సంఖ్య 60కి పైగానే ఉండొచ్చని తెలుస్తోంది. అనేక మంది గాయపడ్డారు. గ్రామంలో పెద్ద ఎత్తున అరెస్టులు కూడా జరిగాయి.
వివరాలు
పోలీసుల చర్యపై విమర్శలు:
ఈ ఘటనపై అప్పట్లో తీవ్ర విమర్శలు వెల్లువెత్తాయి.ప్రజాసంఘాలు, మానవ హక్కుల సంఘాలు, విపక్ష నాయకులు.. అందరూ పోలీసుల దౌర్జన్యాన్ని తీవ్రంగా ఖండించారు. ప్రభుత్వం మాత్రం ఘటనను క్షమించదగినదిగా పేర్కొనలేదు. మృతుల కుటుంబాలకు పరిహారం ప్రకటించినా, ప్రజా కోపం తగ్గలేదు. మరింత బలపడిన గిరిజన ఉద్యమం: ఈ సంఘటన తర్వాత గిరిజన ఉద్యమం మరింత బలపడి విస్తరించింది. ప్రజాపంథా వంటి సంస్థల మీద మళ్లీ ప్రజల్లో నమ్మకం పెరిగింది. ప్రభుత్వ వ్యవస్థలపై అవిశ్వాసం పెరిగింది. చాలా గిరిజనులు ఆయుధాల కోసం ఆకర్షితులయ్యారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో మావోయిస్ట్ చైతన్యం పెరిగింది. ఇకపై ప్రభుత్వాన్ని వ్యతిరేకించే భావనలు కొందరిలో నెలకొన్నాయి.
వివరాలు
ప్రభుత్వ చర్యలు, విచారణలు:
పోలీసులపై విచారణలు జరిగినా, చాలా మందికి శిక్షలు పడలేదు. ఈ విచారణలను ప్రజలు ఒక చూపుగా చూసారు. మృతుల కుటుంబాలకు తగిన న్యాయం జరగలేదన్న భావన చాలామందిలో ఉంది. ఇంద్రవెల్లి ఘటన భారతదేశంలోని గిరిజనుల చరిత్రలో ఓ మైలురాయిగా నిలిచింది. ఇది ప్రభుత్వ వ్యవస్థల విఫలత, ప్రజా ఉద్యమాల పటిమకు నిదర్శనంగా మారింది. ఇప్పటికీ ప్రతి ఏప్రిల్ 20న ఈ ఘటనను స్మరించుకుంటూ గిరిజనులు, ప్రజా సంఘాలు నివాళులు అర్పిస్తుంటారు. ఇది ప్రజాస్వామ్యంలోని బలహీన వర్గాల శబ్దంగా నిలిచిన ఘటనగా చరిత్రలో నిలిచిపోయింది.