#Newsbytesexplainer: కాశ్మీర్‌లో ఎన్నికలు.. ఢిల్లీలో ఓటింగ్.. కేవలం కాశ్మీరీ పండిట్‌లకు మాత్రమే ఈ ప్రత్యేక సౌకర్యం ఎందుకు లభిస్తుందో తెలుసా?
పదేళ్ల తర్వాత జమ్ముకశ్మీర్‌లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరగనున్నాయి.ఆర్టికల్ 370 రద్దు తర్వాత జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో జరగనున్న తొలి ఎన్నికలు ఇవి. ఈసారి అసెంబ్లీ సీట్ల సంఖ్య కూడా పెరగడం ఈ ఎన్నికలు కూడా ప్రత్యేకం. అలాగే,ఇప్పుడు లడఖ్ జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో లేదు. మూడు దశల్లో జరగనున్న జమ్మూకశ్మీర్ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో 88.66 లక్షల మంది ఓటర్లు ఉన్నారు. వీరిలో జమ్మూ కాశ్మీర్ వెలుపల నివసిస్తున్న ఓటర్లు లక్షల్లో ఉన్నారు.కాశ్మీరీ వలసదారులు తమ ఓటు వేయడానికి వీలుగా ఎన్నికల సంఘం ఢిల్లీలో పోలింగ్ బూత్‌లను కూడా ఏర్పాటు చేసింది. నిర్వాసిత కశ్మీరీల కోసం జమ్మూ,ఉధంపూర్,ఢిల్లీలలో 24 ప్రత్యేక పోలింగ్ బూత్‌లను ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు జమ్మూ కాశ్మీర్ ప్రధాన ఎన్నికల కమిషనర్ పీకే పోల్ తెలిపారు.
కాశ్మీరీ వలసదారు ఎవరు?
జమ్మూ,ఉదంపూర్‌లో నివసిస్తున్న వలస కాశ్మీరీ పండిట్‌లు ఫారం-ఎం నింపాల్సిన అవసరం లేదని కూడా ఆయన చెప్పారు. కాశ్మీరీ వలసదారుని నవంబర్ 1,1989 తర్వాత లోయ లేదా జమ్ముకశ్మీర్ లోని ఏదైనా భాగం నుండి వలస వచ్చిన వ్యక్తిగా పరిగణించబడుతుంది. వారి పేరు రిలీఫ్ కమిషన్‌లో నమోదు అవుతుంది. వీరిలో ఎక్కువ మంది కాశ్మీరీ పండిట్లే. కశ్మీరీ వలస ఓటర్ల సంఖ్య దాదాపు 1.25 లక్షల వరకు ఉంటుందని అంచనా. లోయ నుండి వలస వచ్చిన తరువాత,చాలా మంది కాశ్మీరీ వలసదారులు జమ్మూ,ఉధంపూర్, ఢిల్లీలలో స్థిరపడ్డారు. అప్పటి నుంచి ఇక్కడే నివాసం ఉంటున్నారు.ఈ కాశ్మీరీ వలసదారులు లోక్‌సభ,అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో తమ ఓటు వేయడానికి వీలుగా జమ్మూ, ఉధంపూర్,ఢిల్లీలలో ప్రత్యేక పోలింగ్ బూత్‌లు ఏర్పాటు చేశారు.
J-K నుండి వలస వచ్చిన వారికి మాత్రమే ఈ సౌకర్యం
1996లో జరిగిన జమ్మూ కాశ్మీర్ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో ఈ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. అప్పటి నుండి, ప్రతి లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో కాశ్మీరీ వలసదారుల కోసం పోలింగ్ బూత్‌లు నిర్మించబడుతున్నాయి. ఈసారి నిర్మించనున్న 24 పోలింగ్ బూత్‌లలో 19 జమ్మూలో, 1 ఉదంపూర్‌లో, 4 ఢిల్లీలో ఉన్నాయి. ఈ రకమైన సదుపాయం జమ్ముకశ్మీర్ నుండి వలస వచ్చిన వారికి మాత్రమే అందుబాటులో ఉంది. దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో నివసిస్తున్న ఇతర వలసదారులకు అలాంటి సౌకర్యాలు లభించవు. ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 20ఎ ప్రకారం ఓటు వేయాలంటే తప్పనిసరిగా పోలింగ్ కేంద్రానికి వెళ్లాలి. మీ పేరు నమోదైన అసెంబ్లీలోని పోలింగ్ బూత్‌కు వెళ్లి ఓటు వేయవచ్చు.
కాశ్మీరీ పండిట్‌లకు మాత్రమే ఈ సౌకర్యం ఎందుకు అందుబాటులో ఉంది?
ఈ కారణంగా, తమ ఇళ్లను వదిలి వేరే నగరం లేదా రాష్ట్రంలో స్థిరపడిన వలసదారులు ఎన్నికల్లో ఓటు వేయలేరు. ఓటు వేయాలంటే వారి అసెంబ్లీకి వెళ్లాల్సిందే. కానీ జమ్మూ, ఉదంపూర్, ఢిల్లీలో నివసిస్తున్న కాశ్మీరీ వలసదారులు ఓటు వేయవచ్చు. 1987 అసెంబ్లీ ఎన్నికలు కాశ్మీర్‌కు కీలక మలుపు.ఈ ఎన్నికల తర్వాత లోయలో తీవ్రవాదం వేగంగా విజృంభించింది. 1990లో లోయలో తీవ్రవాదం ప్రారంభమైనప్పుడు, కాశ్మీరీ పండిట్లను తరిమికొట్టారు. ఆ కాలంలో లోయను విడిచిపెట్టిన కాశ్మీరీ వలస కుటుంబాల సంఖ్య 44 వేల 684 అని,ఇందులో 1.54 లక్షల మందికి పైగా ఉన్నారని రెండేళ్ల క్రితం ప్రభుత్వం పార్లమెంటులో తెలిపింది. లోయలో ఉగ్రవాదుల చేతిలో 219మంది కాశ్మీరీ పండిట్‌లు మరణించారని హోం మంత్రిత్వ శాఖ తెలిపింది.
ఓటు వేసే ప్రక్రియ ఎలా ఉంటుంది?
కాశ్మీరీ వలసదారులకు ఓటు వేయడానికి ప్రత్యేక సౌకర్యాలు కల్పించడానికి ఇది కారణం. ఎందుకంటే ఈ ప్రజలు ఇప్పటికీ జమ్మూ, ఉదంపూర్, ఢిల్లీలో నివసిస్తున్నారు. ఈ ఏడాది జరిగే లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో, జమ్మూ, ఉధంపూర్‌లో స్థిరపడిన కాశ్మీరీ వలసదారుల కోసం ఫారం-ఎం నిబంధన రద్దు చేశారు. అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో కూడా,జమ్మూ,ఉదంపూర్‌లో నివసిస్తున్న వలస ఓటర్లు ఫారం-ఎం నింపాల్సిన అవసరం లేదు. అయితే, ఢిల్లీలో నివసించే వలసదారులు ఫారం-ఎం నింపాలి. కాశ్మీరీ వలస ఓటర్ల ముసాయిదా జాబితాను త్వరలో విడుదల చేస్తామని జమ్మూ కాశ్మీర్ ప్రధాన ఎన్నికల కమిషనర్ పీకే పోల్ తెలిపారు. ఇందులో ఎలాంటి మార్పు లేదా మెరుగుదల కోసం ఏడు రోజుల సమయం ఉంటుంది. అనంతరం తుది ఓటర్ల జాబితాను విడుదల చేస్తారు.
మిగిలిన వలసదారుల సంగతేంటి?
తుది డేటా వచ్చిన తర్వాత కశ్మీరీ వలసదారులకు ఓటర్ ఐడీ కార్డులు జారీ చేస్తామని ఆయన చెప్పారు. దీని ద్వారా వలస ఓటర్లు ప్రత్యేక పోలింగ్ బూత్‌కు వెళ్లి తమ ఓటు హక్కును వినియోగించుకోనున్నారు. ప్రస్తుతం, ప్రత్యేక పోలింగ్ బూత్‌లు కాశ్మీరీ వలసదారులు లేదా కాశ్మీరీ పండిట్‌ల కోసం మాత్రమే తయారు చేయబడ్డాయి. కానీ మిగిలిన వలసదారులకు అలాంటి సౌకర్యం లేదు. ఇతర నగరాలు లేదా రాష్ట్రాల్లో నివసిస్తున్న వలసదారులు కూడా తమ ఓటు వేయడానికి ఎన్నికల సంఘం రిమోట్ ఓటింగ్ యంత్రాలపై పని చేస్తోంది. గత ఏడాది జనవరిలో ఎన్నికల సంఘం రిమోట్ ఓటింగ్ యంత్రాలను ప్రతిపాదించింది.
రిమోట్ ఓటింగ్ యంత్రం ప్రతిపాదన
రిమోట్ ఓటింగ్ యంత్రం ప్రతిపాదన ఆమోదించబడి, దానిని ఎన్నికలలో ఉపయోగిస్తే, ఇతర నగరాలు లేదా రాష్ట్రాలలో నివసిస్తున్న వలసదారులు అదే స్థలం నుండి ఓటు వేయగలరు. వలస ఓటర్లకు కూడా ఇలాంటి సదుపాయం అందుబాటులోకి వస్తే ఎన్నికల్లో ఓటింగ్ శాతం కూడా పెరుగుతుందని భావిస్తున్నారు. 2011లో,ఐదు NGOలు వలస వచ్చిన ఓటర్లపై ఒక అధ్యయనం నిర్వహించాయి.అందులో 60% మంది ప్రజలు ఓటు వేయడానికి వారి ఇళ్లకు తిరిగి రాలేదని తేలింది. భారతదేశంలోని ఇతర రాష్ట్రాలలో నివసిస్తున్న చాలా మంది ప్రజలు పేదలు, ఆటో-రిక్షాలు నడపడం లేదా కూలీ పనులు చేయడం ద్వారా జీవనోపాధి పొందుతున్నారు.ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఇంటికి వచ్చి ఓటు వేయడం చాలా వారికీ ఖర్చుతో కూడుకున్నది.
జమ్మూకశ్మీర్‌లో ఎన్నికలు ఎప్పుడు?
2019 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో కేవలం 67.4 శాతం ఓటింగ్ మాత్రమే జరిగింది. ఎన్నికల సంఘం లెక్కల ప్రకారం 30 కోట్లకు పైగా ఓటు వేయని ఓటర్లు ఉన్నారు. దీనికి ప్రధాన కారణం వలసదారులు. జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని 90 అసెంబ్లీ స్థానాలకు మూడు దశల్లో పోలింగ్ జరగనుంది. మొదటి దశలో 24 స్థానాలకు సెప్టెంబర్ 18న, రెండో దశలో 26 స్థానాలకు సెప్టెంబర్ 25న,మూడో దశలో అక్టోబర్ 1న 40 స్థానాలకు పోలింగ్ జరగనుంది. అక్టోబర్ 4న ఎన్నికల ఫలితాలు వెల్లడి కానున్నాయి. జమ్మూకశ్మీర్‌లో చివరిసారిగా 2014లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరిగాయి. ఇక్కడ మొత్తం 87 స్థానాల్లో పీడీపీ 28, బీజేపీ 25, నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ 15, కాంగ్రెస్ 12 స్థానాల్లో విజయం సాధించాయి.
పీడీపీతో బీజేపీ తెగతెంపులు
బీజేపీ, పీడీపీ కలిసి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసి ముఫ్తీ మహ్మద్ సయీద్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. ముఫ్తీ మహ్మద్ సయీద్ జనవరి 2016లో మరణించారు. దాదాపు నాలుగు నెలల పాటు గవర్నర్ పాలన కొనసాగింది. ఆ తర్వాత ఆయన కుమార్తె మెహబూబా ముఫ్తీ ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. అయితే ఈ పొత్తు ఎక్కువ కాలం కొనసాగలేదు. జూన్ 19, 2018న పీడీపీతో పొత్తును బీజేపీ తెగతెంపులు చేసుకుంది. రాష్ట్రంలో గవర్నర్ పాలన అమల్లోకి వచ్చింది. ప్రస్తుతం అక్కడ రాష్ట్రపతి పాలన అమల్లో ఉంది. గత ఏడాది ఆర్టికల్ 370 రద్దు నిర్ణయాన్ని కొనసాగిస్తూ, 2024 సెప్టెంబర్ 30 నాటికి జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు నిర్వహించాలని సుప్రీంకోర్టు కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని ఆదేశించింది.
