Telangana: విలీనం,ఉద్యమం,ఆవిర్భావం.. తెలంగాణ యాత్రలో మర్చిపోలేని ఘట్టాలు
ఈ వార్తాకథనం ఏంటి
జూన్ 2.. తెలంగాణ రాష్ట్రం అధికారికంగా ఏర్పడిన అద్భుతమైన రోజు. నలభై సంవత్సరాలకు పైగా సాగిన దీర్ఘకాలిక ఉద్యమ ఫలితంగా 2014లో తెలంగాణ ప్రజల కోరిక నెరవేరింది.
ఇప్పుడు రాష్ట్రం తన స్థాపనకు పదేళ్లు పూర్తిచేసుకుంటోంది.
ఈ నేపథ్యంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఘనంగా దశాబ్దోత్సవాలను నిర్వహిస్తోంది.
ఈ సందర్భంగా, హైదరాబాద్ ప్రాంతం భారత సమాఖ్యలో విలీనం అయినప్పటి నుంచి ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడే వరకు జరిగిన ముఖ్యమైన సంఘటనలను ఓసారి స్మరించుకుందాం.
వివరాలు
తెలంగాణా ఆవిర్భావంలో కీలక ఘట్టాలు ఇవే..
1948: నిజాం పరిపాలనలో ఉన్న హైదరాబాద్ రాష్ట్రం (ఇప్పటి తెలంగాణను కలుపుకుని) భారతదేశంలో విలీనం కావడానికి సెప్టెంబర్ 17న 'పోలీస్ యాక్షన్' చేపట్టబడింది. ఈ చర్య తర్వాత హైదరాబాద్ ఎనిమిదేళ్లు ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా కొనసాగింది.
1956: తెలంగాణ ప్రాంతం ఉన్న హైదరాబాద్ రాష్ట్రాన్ని ఆంధ్ర ప్రాంతంతో కలిపి ఒకే రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయాలని కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. ఇరు ప్రాంతాల నాయకులతో చర్చలు జరిపి, పెద్దల ఒప్పందం (జెంటిల్మెన్స్ అగ్రిమెంట్) కింద తెలంగాణకు కొన్ని ప్రత్యేక హక్కులు కల్పిస్తూ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.
వివరాలు
తెలంగాణా ఆవిర్భావంలో కీలక ఘట్టాలు ఇవే..
1969: పెద్దల ఒప్పందంలో పేర్కొన్న రక్షణలు అమలు కావడం లేదని నిరసనగా తెలంగాణ ప్రాంతంలో ప్రజలతో పాటు విద్యార్థులు పెద్ద ఎత్తున ఉద్యమాలు చేపట్టారు. ఈ ఉద్యమంలో పోలీసులు కాల్పులు జరిపి సుమారు 300 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఈ ఉద్యమాన్ని రాజకీయంగా ముందుకు తీసుకెళ్లేందుకు మర్రి చెన్నారెడ్డి 'తెలంగాణ ప్రజాసమితి' పార్టీని స్థాపించారు.
1973: తెలంగాణ-ఆంధ్ర ప్రాంతాల మధ్య వున్న విభేదాలను సర్దుబాటు చేయడానికి అప్పటి ప్రధాని ఇంద్రా గాంధీ 'ఆరు సూత్రాల పథకాన్ని' (Six Point Formula) ప్రవేశపెట్టారు. రెండు ప్రాంతాల నాయకులూ దీన్ని ఆమోదించారు. దీనితో ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమం తాత్కాలికంగా ఆగిపోయింది.
వివరాలు
తెలంగాణా ఆవిర్భావంలో కీలక ఘట్టాలు ఇవే..
2001: తెలుగుదేశం పార్టీకి చెందిన మాజీ నేత కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు పార్టీకి రాజీనామా చేసి, ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని సాధించాలన్న లక్ష్యంతో 'తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి' (TRS) పార్టీని స్థాపించారు.
ఈ ఉద్యమానికి ఆధ్యాత్మిక బలం,భావోద్వేగానికి కేంద్రంగా ఉన్న ప్రొఫెసర్ జయశంకర్ సహా పలువురు మేధావులు కేసీఆర్‌కు అండగా నిలిచారు.
2009: తెలంగాణ కోసం కేసీఆర్ ఆమరణ నిరాహార దీక్ష చేపట్టారు.ఈ దీక్షకు విద్యార్థులు,సామాజిక సంస్థలు,ప్రజలు విశేష మద్దతు తెలిపారు.ఉద్యమం ఉధృతంగా మారింది. ఈ సమయంలో ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ విద్యార్థి శ్రీకాంత్ చారి ఆత్మదాహం చేసుకుని ఉద్యమానికి తార్కాణంగా నిలిచారు. ఈ ఉద్రిక్త పరిస్థితుల్లో డిసెంబర్ 9న కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు దిశగా చర్యలు ప్రారంభిస్తామని ప్రకటించింది.
వివరాలు
తెలంగాణా ఆవిర్భావంలో కీలక ఘట్టాలు ఇవే..
2010: తెలంగాణపై ఏర్పడిన విభేదాల నేపథ్యంలో కేంద్ర ప్రభుత్వం జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీని నియమించింది. ఈ కమిటీ రెండు ప్రాంతాల్లో పర్యటించి, వ్యతిరేక-సానుకూల భావజాలాలను అధ్యయనం చేసి 6 ప్రత్యామ్నాయ సూచనలు తెలిపింది.
2011-2012: శ్రీకృష్ణ కమిటీ నివేదిక ఎవరినీ పూర్తిగా సంతృప్తి పరచలేకపోయింది. దీంతో ప్రొఫెసర్ కోదండరాం నేతృత్వంలో 'జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీ' (జేఏసీ) ఏర్పాటు అయ్యింది. ఈ కమిటీ ఆధ్వర్యంలో మిలియన్ మార్చ్, సాగర హారం, చలో అసెంబ్లీ, సకల జనుల సమ్మె వంటి ఉద్యమాలు విస్తృతంగా సాగాయి. వివిధ రాజకీయ, ప్రజాసంఘాలు కలిసి ఉద్యమాన్ని బలోపేతం చేశాయి.
వివరాలు
తెలంగాణా ఆవిర్భావంలో కీలక ఘట్టాలు ఇవే..
2013: తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు కాంగ్రెస్ వర్కింగ్ కమిటీ (CWC) అంగీకారం తెలిపింది. హైదరాబాద్‌ను రాజధానిగా చేస్తూ 10 జిల్లాల తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు ఆమోదం లభించింది. ఈ మేరకు కేంద్ర క్యాబినెట్ తెలంగాణ బిల్లుకు ఆమోదం తెలిపింది.
2014: తెలంగాణ బిల్లుపై అసెంబ్లీలో చర్చ జరిగింది. అప్పటి సీఎం కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి ఈ బిల్లును వ్యతిరేకిస్తూ తీర్మానం ప్రవేశపెట్టినప్పటికీ, రాజ్యసభ, లోక్‌సభలలో వివిధ పార్టీలు మద్దతివ్వడంతో బిల్లు ఆమోదం పొందింది. ఈ క్రమంలో జూన్ 2న తెలంగాణ అధికారికంగా భారతదేశ 29వ రాష్ట్రంగా అవతరించింది.