విశాఖ చరిత్ర తెలుసుకోవాలని ఉందా? అయితే ఇది చదివేయండి
విశాఖపట్టణంకు దశాబ్దాల చరిత్ర ఉంటుంది. ఈ చరిత్రను తెలుసుకోవాలని చాలా మందికి ఉంటుంది. కళింగ సామ్రాజ్యంలో భాగమైన విశాఖ గురించి క్రీస్తుపూర్వం 5, 6వ శతాబ్దాల నాటి హిందూ, బౌద్ధ గ్రంథాల్లో చెప్పబడింది. అంతటి గొప్ప ప్రాంతమైన వైజాగ్ గురించి ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం. ఇప్పుడు మనం చెప్పుకుంటున్న విశాఖతో పాటు చుట్టు పక్కల ప్రాంతాలు 500 బీసీ నుంచి 260 బీసీ మధ్య కాలంలో కళింగ సామ్రాజ్యంతో భాగంగా ఉండేవి. క్రీస్తుపూర్వం 5, 6వ శతాబ్దాల నాటి హిందూ, బౌద్ధ గ్రంథాల్లో విశాఖపట్నం గురించి ప్రత్యేకంగా ప్రస్తావించారు.
మౌర్య సామ్రాజ్యంలో విలసిల్లిన బౌద్ధం
కళింగ సామ్రాజ్యం పతనం తర్వాత విశాఖ 260బీసీ నుంచి 230బీసీ మధ్య కాలంలో మౌర్యుల పాలనలో ఉండేది. అశోకుడు కళింగ రాజులను ఓడించిన తర్వాత మౌర్య సామ్రాజ్యంలో రారాజుగా వెలిగాడు. అయితే ఆ తర్వాత జరిగిన పరిణామాల నేపథ్యంలో అశోకుడు బౌద్ధం మతం స్వీకరించాడు. దీంతో విశాఖ చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల్లో బౌద్ధం విలసిల్లింది. ఈ క్రమంంలో బౌద్ధారామాలైన తొట్లకొండ, బావికొండ, పావురాల్లు కొండలు ఏర్పడినట్లు చరిత్ర చెబుతోంది. అయితే అశోకుడి మరణం తర్వాత మౌర్య సామ్రాజ్యాన్ని శాతవాహనులు వశపర్చుకున్నారు. దీంతో 230బీసీ నుంచి 220 ఏడీ మధ్య కాలంలో విశాఖ శాతవాహనులు పాలనలో ఉండేది. శాతవాహనులు సామ్రాజ్యం మహారాష్ట్రలోని పైథాన్ నుంచి అమరావతి వరకు విస్తరించింది. వీరి కాలంలో కూడా బౌద్ధం విలసిల్లింది.
చాళుక్య రాజుల కాలంలో పెరిగిన హిందూ మత వ్యాప్తి
శాతావాహనుల పతనం తర్వాత 220ఏడీ నుంచి 616ఏడీ మధ్య కాలంలో వైజాగ్ చరిత్ర గురించిన సమాచారం మరుగున పడిపోయింది. అయితే సరిహద్దులు మార్చుకొని రాజులు రాజ్యాలు పాలన సాగించడం వల్లే ఈ పరిస్థితి నెలకొంది. ఈ కాలంలో గుప్తవంశం పాలించినట్లు ఆనవాళ్లు చెబుతున్నాయి.అలాగే 616ఏళ్ల నుంచి 1070మధ్య కాలంలో వైజాగ్‌ను వెంగి చాళక్యులు పాలించారు. 616లో చాళుక్య రాజు రెండో పులకేసి కోస్తాంధ్రను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. పులకేసి మరణం తర్వాత అతని సోదరుడు విష్ణువర్దన్‌ను స్వతంత్ర రాజుగా ప్రకటించుకున్నాడు. వైజాగ్‌కు ఉత్తరాన 100కి.మీ వరకు విస్తరించి ఉన్న తూర్పు చాళుక్య రాజ్యాన్ని విష్ణువర్దన్‌ను స్థాపించాడు. ఈ ప్రాంతంలో క్రమంగా చాళుక్య రాజులు హిందూమతాన్ని స్వీకరించడం మొదలు పెట్టారు. ఆ తర్వాత బౌద్ధం కనుమరుగైంది.
1060లో సింహాచలం ఆలయం నిర్మాణం
తూర్పు చాళుక్యల తర్వాత అంటే 1070 మొదట్లో కళింగ గంగులు విశాఖను పాలించారు. ఆ సమయంలోనే హిందూ దేవాలయాలు కూాడ నిర్మించడం మొదలైనట్లు ఆనావాళ్లు చెబుతున్నాయి. విష్టువు అవతారాల్లో ఒకటైన నరసింహస్వామి పుణ్యక్షేత్రం సింహాచలం ఆలయాన్ని 1060లో నిర్మించినట్లు చరిత్ర చెబుతోంది. ఆలయ నిర్మాణం కూడా అుటు ఒడియా, ద్రవిడ కలయిలో ఉండటం గమనార్హం. ఈ ఆలయంలో 1098నాటి చోళరాజు శాశనం ఆలయ చరిత్ర తెలియజేస్తుంది. 1070లో ప్రారంభ గంగా అధిపతి రాజరాజుతో రాజవంశం ఉద్భవించింది. వీరు చోళులకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. వీరిని తుర్పు గంగాలుగా పిలుస్తుంటారు. వీరు 70ఏళ్ల పాటు పాలించారు. భానుదేవ IV గజపతిలో గంగారాజుల పాలన ముగుస్తుంది.
1434లో గజపతిల ఆధీనంలోకి విశాఖ
1434లో విశాఖ ప్రాంతం గజపతిల ఆధీనంలోకి వచ్చించింది. గతపతిల వంశాన్ని ప్రారంభించిన వ్యక్తి భానుదేవ-IV గజపతి ఆస్థానంలో మంత్రిగా ఉండేవాడు. గజపతి రాజు మనవడు ప్రతాప్ రుద్ర 1515లో విజయనగరానికి చెందిన కృష్ణదేవరాయల చేతిలో ఓడిపోయాడు. 1541వరకు గజపతిలు తమ పాలనను సాగించారు. 1560, 1568లో వైజాగ్ ప్రాంతాలు గోల్కొండ సుల్తానేట్ స్వాధీనంలోకి వెళ్లిపోయాయి. ఆ తర్వాత నుంచి గోల్కొండ సుల్తానులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. 1662సమయంలో విశాఖ ప్రాంతం డచ్ వారి పాలనలోకి వెళ్లింది. యురోపియన్ వారికి ఆతిధ్యం ఇవ్వడం ప్రారంభించింది. డచ్ వారి మొదటి స్థావరం భీమ్లీ వద్ద ఉంది. 1781లో బ్రిటీష్-డచ్ మధ్య జరిగిన యుద్ధంలో డచ్ ఫ్యాక్టరీ ధ్వంసమైంది. ఆ తర్వాత బ్రిటిష్ వారి ఆధీనంలోకి వెళ్లిపోయింది.
1769 నాటికి రాజధానిగా విశాఖపట్నం
1687లో దక్షిణ భారతదేశంలో దక్కన్ సుల్తానేట్‌ను ఔరంగజేబు ఓడించడం ద్వారా మొఘల్ పాలన ప్రారంభం అవుతుంది. అయితే దక్కన్ ప్రాంతాలను పాలించడానికి ఔరంగజేబు గవర్నర్లను నియమించుకున్నాడు. వారినే సుబేదార్లు అని పిలుస్తారు. 1707లో ఔరంగజేబు మరణం తర్వాత సుబేదార్లు స్వతంంత్రంగా మారారు. అందులో ప్రధానంగా హైదరాబాద్ సుబేదార్ నిజాం-ఉల్-ముల్క్, అసఫ్ జాహీ అనే కొత్త రాజవంశాన్ని ప్రారంభించాడు. ఈ క్రమంలో నిజాంకు వైజాగ్‌లో స్థావరాలు ఉండేవి. 1758నాటికి బ్రిటిష్ వారు వైజాగ్ ప్రాంతంపై నియంత్రణ సాధించారు. 1758-59లో బ్రిటీష్ సైన్యం ఫ్రెంచ్ వారిని ఓడించి ఉత్తర సర్కార్ జిల్లాలను స్వాధీనం చేసుకుంది, 1769లో విశాఖపట్నాన్ని రాజధానిగా చేసుకొని స్థావరాలను ఏర్పాటు చేసుకున్నారు.
