#NewsBytesExplainer: డీలిమిటేషన్‌పై దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలు ఎందుకు ఆందోళన చెందుతున్నాయి, లోక్‌సభ సీట్లు తగ్గుతాయా?
ఈ వార్తాకథనం ఏంటి
దేశంలో నియోజకవర్గాల విభజనపై మళ్లీ వివాదం మొదలైంది. దీనిపై దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలు, ముఖ్యంగా తమిళనాడు అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసింది.
డీలిమిటేషన్ తర్వాత తమ రాష్ట్రంలో 8 లోక్‌సభ స్థానాలు తగ్గుతాయని తమిళనాడు ముఖ్యమంత్రి ఎం.కె. స్టాలిన్ అన్నారు. ఈ వివాదం ఎంతగా పెరిగిపోయిందంటే.. ఒక్క సీటు కూడా తగ్గేది లేదని హోంమంత్రి అమిత్ షా ముందుకు వచ్చి చెప్పాల్సి వచ్చింది.
ఈ రోజు డీలిమిటేషన్‌కు సంబంధించిన మొత్తం వివాదాన్ని అర్థం చేసుకుందాం.
డీలిమిటేషన్
ముందుగా డీలిమిటేషన్ అంటే ఏమిటో తెలుసుకోండి
కాలానుగుణంగా జనాభాలో మార్పుల కారణంగా లోక్‌సభ లేదా అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల సరిహద్దులను పునర్నిర్మించే ప్రక్రియను డీలిమిటేషన్ అంటారు.
డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఈ పనిని నిర్వహిస్తుంది. ఇది స్వతంత్ర సంస్థ, దీని నిర్ణయాలను కోర్టులో సవాలు చేయలేము.
అన్ని స్థానాలకు దాదాపు సమాన జనాభా ఉండే విధంగా సరిహద్దులను నిర్ణయించడం దీని లక్ష్యం. ఇది సీట్ల సంఖ్యను కూడా పెంచవచ్చు లేదా తగ్గించవచ్చు.
పద్ధతి
డీలిమిటేషన్ ఎలా జరుగుతుంది?
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 82, 170 ప్రకారం, ప్రతి జనాభా గణన తర్వాత సీట్ల సంఖ్య,వాటి సరిహద్దులు సర్దుబాటు అవుతాయి. తాజా జనాభా లెక్కల ఆధారంగా డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ద్వారా డీలిమిటేషన్ పని జరుగుతుంది.
దీని కోసం, డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఏర్పడుతుంది, ఇది దాని సిఫార్సులు , ముసాయిదాను సమర్పించి, సలహాలను అడుగుతుంది.
డీలిమిటేషన్ ఆర్డర్ సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభ లేదా లోక్‌సభలో ప్రవేశబెడతారు. అయితే, సభలో ఎలాంటి మార్పులు చేయలేరు.
దక్షిణ భారతదేశం
దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలు ఎందుకు ఆందోళన చెందుతున్నాయి?
ప్రస్తుతం దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో 129 లోక్‌సభ స్థానాలు ఉన్నాయి. ఇది మొత్తం సీట్లలో 24 శాతం. ఒక లోక్‌సభ స్థానానికి 20 లక్షల జనాభా అనే ఫార్ములాను డీలిమిటేషన్‌లో స్వీకరిస్తే సీట్లు 543 నుంచి 707కు పెరుగుతాయి.
దీంతో దక్షిణాది రాష్ట్రాలకు తీవ్ర నష్టం వాటిల్లుతుంది. తమిళనాడులో సీట్లు మాత్రమే పెరుగుతాయి, కేరళలో 2 సీట్లు తగ్గుతాయి. దీనికి విరుద్ధంగా ఉత్తర్‌ప్రదేశ్ లో 80 నుంచి 126, బీహార్‌లో 40 నుంచి 70 స్థానాలు పెరగనున్నాయి.
ప్రాతినిధ్యం
దక్షిణాది రాష్ట్రాల ప్రాతినిధ్యం తగ్గుతుంది
ప్రస్తుతం తెలంగాణలో 17, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 25, కేరళలో 20, తమిళనాడులో 39, కర్ణాటకలో 28 లోక్‌సభ స్థానాలు ఉన్నాయి.
ఒక్కో లోక్‌సభ స్థానాన్ని 20 లక్షల జనాభా ప్రకారం డీలిమిట్ చేస్తే తెలంగాణలో 20, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 28, కేరళలో 19, తమిళనాడులో 41, కర్ణాటకలో 36 లోక్‌సభ స్థానాలు ఉంటాయి.
ప్రస్తుతం దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో లోక్‌సభలో 24 శాతం సీట్లు ఉండగా, అది 19 శాతానికి తగ్గనుంది.
గణాంకాలు
దేశంలో ఎన్నిసార్లు డీలిమిటేషన్ జరిగింది?
స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుండి, డీలిమిటేషన్ నాలుగు సార్లు జరిగింది - 1952, 1963, 1973, 2002.
2002లో చివరిసారిగా డీలిమిటేషన్ జరిగినా నియోజకవర్గాల సంఖ్యలో మార్పు రాలేదు. అంటే 70ల నుంచి ఇప్పటి వరకు ఉన్న లోక్ సభ సభ్యుల సంఖ్య 543 మాత్రమే.
1976లో అప్పటి ప్రధాని ఇందిరాగాంధీ 42వ రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లును తీసుకొచ్చారు. అందులో 2001 వరకు డీలిమిటేషన్‌ను నిషేధించే ప్రతిపాదన ఉంది. అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి 2026 వరకు పొడిగించారు.
రాజకీయ కారణాలు
డీలిమిటేషన్ రాజకీయ అర్థం ఇదే
లోక్‌సభ సీట్ల తగ్గింపు రాజకీయ పార్టీల బలంపై ప్రత్యక్ష ప్రభావం చూపుతుంది. దీంతో దక్షిణాదిలో బీజేపీకి లాభం చేకూరుతుందని దక్షిణ భారత పార్టీలు భయపడుతున్నాయి.
కాంగ్రెస్ కూడా ఇదే ఆందోళనను చేస్తోంది. ఇటీవలి సంవత్సరాలలో, హిందీ బెల్ట్‌లో కాంగ్రెస్ పనితీరు పేలవంగా ఉంది. దక్షిణాది రాష్ట్రాల కారణంగా సీట్లను పెంచుకోవడంలో విజయం సాధించింది. 2024 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ 99 స్థానాలను గెలుచుకుంది, అందులో 53 దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలకు చెందినవి.
ప్రభుత్వం
రాష్ట్రాల ఆందోళనలపై ప్రభుత్వం ఏం చెబుతుంది?
డీలిమిటేషన్ తర్వాత తమిళనాడు ఒక్కసీటు కూడా కోల్పోదని కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా నొక్కిచెప్పారు.
అసలు సమస్యల నుంచి దృష్టి మరల్చేందుకే ఎంకే స్టాలిన్, ఆయన కుమారుడు అనేక అంశాలు లేవనెత్తుతున్నారని, ఈరోజు డీలిమిటేషన్‌కు సంబంధించి సమావేశం కాబోతున్నారని తెలిపారు. డీలిమిటేషన్ తర్వాత కూడా దక్షిణాదిలోని ఏ రాష్ట్రంలోనూ పార్లమెంటు సీట్లు తగ్గవని ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ ఇప్పటికే లోక్‌సభలో స్పష్టం చేశారు